Na, te birte e shekullit te ri nga Ridvan Dibr
“NA, TE BIRTE E SHEKULLIT TE RI”/ « Nous, les enfants du nouveau monde »
nga Ridvan DIBRA (ALBANIE)
- Përmbledhje e pjesës
Një çift në krizë marrëdhëniesh e identiteti; një plak i sëmurë mes tyre; ndërgjegje të trazuara e që për “Zot” kanë veç egoizmin vetjak; raporte të paqëndrueshme e cinike me vlerat, me të kaluarën e të tashmen; një dramë “pa fund”, vazhdimi dhe zgjidhja e së cilës i lihet spektatorit...
- Jetëshkrimi i autorit
Ridvan Dibra (1959) ka mbaruar studimet e larta ne degën Gjuhë Letërsi në Universitetin Luigj Gurakuqi, Shkodër. Nga viti 1982 e deri në vitin 1987 ka qënë mësues i Gjuhës dhe Letërsise shqipe ne qytetin e Kukësit (ne veri të vendit). Nga viti 1988 e deri në vitin 1994 ka punuar si gazetar në Shkodër. Me pas ka qënë profesor i Letërsise Shqipe ne Universitetin e Shkodrës ku vazhdon të punojë dhe sot e kësaj dite.
Te dhëna plotësuese
Drame me nje akt
SKENA: Një dhomë e madhe me mure të bardhë e pothuajse të zhveshur. Në mes të dhomës, krejt në mes, ndodhet një shtrat i stërmadh hekuri, ku është i shtrirë një plak, i cili, të vetmet shenja jete që jep, janë disa kollitje të rralla e të thata. Anash shtratit, në simetri, ndodhen dy divane të vjetër. (Vendosja e shtratit dhe e divaneve i krijon spektatorit idenë e një kryqi të madh). Sipër kokës së plakut, mbi mur, gjendet e shkruar brenda kornizës një sure në arabisht. Anash kornizës janë varur medalje e dekorata të shumta e të mëdha, më të mëdha se të zakonshmet. Në njërin divan, ndodhet gjysmë e shtrirë një grua, e cila mban mbi gjoksin thuajse të zbuluar krejt një libër gjysmë të hapur. Kurse në divanin tjetër, është një burrë, që lot pa pushim me celularin e vet.
Personazhet : Burri dhe gruaja janë diku rreth moshës 35-40 vjeç. Kurse prania e plakut, në pjesën më të madhe të shfaqjes, mund të zëvendësohet me një kukull në madhësinë e një njeriu.
Përkthimi ne frëngjisht nga Evelyne Noygues dhe Arben Selimi per EURODRAM (dhjetor 2011).
Vënie në skenë : Me 13 korrik 2011 kjo pjesë është luajtur për herë të parë në Teatrin Profesional të Mitrovicës (Kosovë) me regji te Ben Apollonit e me aktorët Mirsad Ferati e Leonora Hasani. Më pas është luajtur ne Teatrin e Prishtinës dhe shumë teatro te tjerë te Kosovës.
Çmimi : çmimi i tretë ne konkursin kombëtar « Katarina Josipi » Prishtinë, Kosovë.
Kjo pjesë është regjistruar në repertorin e Teatrit Kombëtar te Kosovës në vitin 2012 dhe do të botohet në një libër së bashku me fituesit e tjerë të konkursit 2011.
Kontakti për të drejtat :
Ridvan DIBRA
Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi” – SHKODER-ALBANIA.
E-mail: Cette adresse e-mail est protégée contre les robots spammeurs. Vous devez activer le JavaScript pour la visualiser.
- Copëz
BURRI (duke u ngritur përtueshëm nga divani dhe duke treguar me gisht nga plaku): Tash e teproi! Vërtet e teproi... Ka një muaj që rri aty. Si varr i hapur... Si kufomë e pakallur. As nuk zgjohet... as nuk ikën... Veçse gërhet. Edhe kollitet... Një muaj ka kështu...
GRUAJA (ironike, gjysmë e shtrirë mbi divanin e vet dhe me librin e hapur mbi gjoks): Jo një muaj, por më shumë. Fiks tridhjetë e pesë ditë! Tregohu i saktë, darling. Sepse është babai yt, jo i imi...
BURRI: Po, e dashur, i imi është. Edhe ditët aq janë... Por mund ta kursesh ironinë, të lutem. Qoftë edhe për një ditë të vetme.
GRUAJA (pa lëvizur nga vendi): Ashtu siç mund t’i kursesh edhe ti ankimet, darling... Sepse ka tri-dhjet e pe-së di-të (fjalët i ndan në rrokje dhe i thekson fort) që vetëm ankohesh. Tridhjetë e pesë ditë! Vetëm ankohesh... Si fëmijët. Asgjë tjetër nuk bën...
BURRI (vazhdimisht me celularin nëpër duar): E çfarë duhet të bëj, sipas teje?
GRUAJA: Ku ta di unë? Një zgjidhje duhet të ketë...
BURRI: E cila kishte me qenë ajo zgjidhje, madam?
GRUAJA: Ku ta di unë, pra... Ty të takon ta gjesh... Ti je shtylla e shtëpisë! Tashti që shtylla e parë (bën me gisht nga plaku) është kalbur...
(Dëgjohen kollitjet e thata të plakut).
BURRI (nevrik e me ton urdhërues): Të thashë, ta kursesh ironinë! Duro veç për një natë...
GRUAJA: Nëse është për durim, kam vite që duroj, darling. (Pauzë. Gjatë kësaj kohe, gruaja merr librin dhe e shfleton pavëmendshëm. Kurse burri lot me celularin. Plaku kollitet përsëri).
BURRI (duke e ndërprerë lojën me celular): Dje e takova prapë doktorin...
GRUAJA (duke e vendosur librin përsëri mbi gjoks): Edhe?
BURRI: Asgjë të re. Edhe jep shpresa, edhe nuk jep...
GRUAJA: Nuk të kuptoj...
BURRI: Thotë se rasti i babait tonë, domethënë i babait tim, është krejt i veçantë. Specifik. Një në një milion ndeshet...
GRUAJA: Dhe ne e patëm shansin e madh të jemi pjesë e kësaj përqindjeje...
BURRI (me zë të lartë): Boll, të thashë! Mos e tepro!
GRUAJA (butë): Më fal, darling... E çfarë tha tjetër doktori?
BURRI (disi i shpërqendruar): Rast i rrallë, më tha... Krejt i rrallë. Asnjëherë më parë nuk e kishte ndeshur në praktikën e vet mjekësore... As në shkollë... As në leximet e veta. Kishte qenë i detyruar të kërkonte në internet... Më kupton, e dashur? Në GOOGLE...
GRUAJA (me kureshtje të shtirë): Dhe çfarë kishte gjetur aty?
BURRI: Atë të... nënës së vet!
GRUAJA (duke qeshur mbytur): Hi-hi-hi... Mos u bëj vulgar, shpirti im. Diçka të re duhet të ketë gjetur...
BURRI: Asgjë të re, të thashë. Ato që kemi lexuar edhe ne. (Me ton pompoz e didaskalik). Pacienti duhet trajtuar me shumë kujdes... si një fëmijë i vogël... Kurrë nuk duhet lënë vetëm. Sepse mund të zgjohet papritur. Krejt papritur. Edhe sot mund të zgjohet. Edhe pas një muaji. Ndodh, edhe pas një viti. (Pauzë). Siç mund të ndodhë, larg qoftë!, të mos zgjohet kurrë... Por nëse zgjohet, është e rëndësishme të ketë pranë njerëz. Shumë e rëndësishme është! Se përndryshe... mund të bjerë prapë në gjumë. Dëgjove, e dashur? Pacienti lyp kujdes të madh. Duhet ndërruar dy herë në ditë: në mëngjes dhe në darkë. Kurse banjat, detyrimisht me ujë të vakët, janë të këshillueshme një herë në dy ditë. Kujdes i madh duhet të tregohet edhe ndaj ushqimit. Duhet ushqyer si fëmija i vogël pacienti. Edhe pse nuk është i ndërgjegjshëm për atë që i fusin në gojë... Sa më të shpeshta duhet të jenë vaktet... në racione të vogla. Ushqimet të jenë sa më vitaminoze... edhe të larmishme. Këshillohen, sidomos, supa dhe çorba. (Pak pauzë). Dëgjon, e dashur? Supa dhe çorba! Pikërisht ato, që ti s’i sheh me sy...
GRUAJA: Nuk është problem. Mund t’i gatuaj symbyllur...
BURRI: Mjaft të thashë!
(Dëgjohen kollitjet e plakut).
GRUAJA: Vetëm kaq tha doktori?
BURRI (duke mbajtur celularin me njërën dorë dhe duke kruar kokën me dorën tjetër): Prit pak... më duket se tha diçka të re... diçka që s’e kemi ndeshur as ne...
GRUAJA (me padurim të shtirur): Po?...
BURRI: Prit pak... Foli për aspektin njerëzor, human...
GRUAJA: Idioti!
BURRI: Mos më ndërprit, të thashë! (Pak pauzë). Sipas tij, prania e ngrohtësia njerëzore mund të bëjnë mrekulli tek një i sëmurë... Atë që nuk e bëjnë as ilaçet më të mira...
GRUAJA: Sharlatani!!
BURRI: Mos më ndërprit! E kishte fjalën për studimet më të fundit... Më kupton? Të provuara e të testuara. Në një universitet të rëndësishëm... Oxford, më duket...
GRUAJA: Po. Edhe?
BURRI: Sipas këtyre studimeve, të sëmurë si babai ynë, pardon: si babai im, janë të vëmendshëm për gjithçka thuhet në praninë e tyre. Më kupton? Dëgjojnë gjithçka, edhe pse vetë nuk mund të shprehen...
GRUAJA: Dhe ti u beson këtyre përrallave?
BURRI (kërcënues): Po pse nuk duhet t’i besoj?
GRUAJA (shpërfillëse): E mirë-mirë, vazhdo.
BURRI: Sipas studimeve më të fundit, i sëmuri, edhe pse në gjendje të pavetëdijshme, dëgjon gjithçka që thonë njerëzit pranë tij...
GRUAJA (me padurim të hapur): E the njëherë këtë. Tjetër?
BURRI: Mos më ndërprit, të thashë. (Pak pauzë). E di si thonë në anët tona?
GRUAJA: Në katundin tënd, deshe me thanë...
BURRI: Po, atë kisha parasysh, e dashur mis Ironia. Apo mis Qyteti. Si të duash ti... Harrove se të nxora nga konvikti e të solla në kryeqytet, në shtëpinë e tim’ eti...
GRUAJA: Më fal. Nuk desha të fyej. E si thonë në anët tuaja?
BURRI: Thonë se “një fjalë e mirë ta shtyn dekën ma larg se njëqind ilaçe...”
GRUAJA: Bukur e paskan thanë. Tamam si profesorët e Oxfordit...
BURRI (i ndezur në fytyrë): Po, grua, tamam si ata... Kurse ironia jote ta shpif. Po, po, ta shpif. (Pak pauzë). E di, si thonë “profesorët e Oxfordit” për ironinë?
GRUAJA (kureshtare): Nuk e di... çfarë thonë?
BURRI: Thonë se ironia është një ndër shenjat e para, që dëshmon fundin e një lidhjeje, të një dashurie...
GRUAJA: ?
BURRI: Po këtë tjetrën?
GRUAJA: Hë?
BURRI: Thonë se ironia, sot, është bërë si buka e përditshme. E përdorin të gjithë. Nuk e ka më vlerën dhe efektin e dikurshëm...
GRUAJA (me tallje): E shoh...
(Dëgjohen kollitjet e thata të plakut. Kurse në të vetmen dritare të dhomës shfaqet papritur një gjarpër vetëtime dhe fill më pas dëgjohet një bubullimë e mbytur. Drita që ndodhet krejt sipër kokës së plakut, fiket e ndizet disa herë me radhë).
BURRI (duke u ulur përsëri në divanin e vet): Kohë e poshtër!
GRUAJA: Mos truaj, darling. I sëmuri... domethënë babai, ka nevojë për fjalë të mira... të buta... të ngrohta... të ëmbla...
BURRI: Po, e dashur, edhe për ironinë tënde bajate...
GRUAJA: I shkreti ti! Në vend që të gjesh një zgjidhje, fyen kot më kot...
BURRI (duke u ngritur prapë nga vendi): Hë pra, dreqi e mori, cila kishte me qenë ajo zgjidhje? Cila pra? Se po më dalin trutë vendit... (zë kokën me duar).
GRUAJA: Zgjidhje ka sa të duash... veçse ruaje qetësinë...
BURRI: Hë pra, dreqi e marrtë! Ma thuaj njërën?
GRUAJA (duke fërkuar me njërën dorë gjoksin e zhveshur): Ta kam thënë qysh para një jave...
BURRI: E ke fjalën për sanitaren? Për një shërbëtore me pagesë?
GRUAJA: Pse jo? Na zëvendëson me radhë. Herë mua, herë ty... Ose edhe të dyve. Sa herë që kemi nevojë. Rri te koka e babait dhe i bën muhabet. Ose i lexon libra me histori lufte... prej atyre që i kanë pëlqyer gjithmonë.
BURRI: E me se ta paguajmë?
GRUAJA (pa e pasur mendjen): Kë?
BURRI (duke e ngritur zërin): Si kë? Sanitaren pra! Shërbëtoren... a si dreqin quhet ajo grua, që ia zë vendin gruas së shtëpisë... Me se ta paguajmë?
GRUAJA (me qetësi të shtirur): Me euro. Siç paguhen të gjithë... me rrogë të plotë mujore...
BURRI (kërcënues): Po tallesh? Ku t’i marrim paret?
GRUAJA (duke u shtriqur): Si ku t’i marrim? A nuk jemi të dy intelektualë, darling? (Pak pauzë). Ti, regjisor i njohur, fitues çmimesh e mirënjohjesh... me nga dy shfaqje në vit. (Përsëri pak pauzë). Unë? Unë lektore universiteti. Me specializime post-universitare... së shpejti me doktoraturë... studiuese e shkëlqyer e Migjenit. (Me ton patetik). “Na, të birtë e shekullit të ri/që plakun e lamë në “shejtnin” e tij/e çuem grushtin për me luftue”...